حسابداری کشاورزی و تفاوت‌های آن با حسابداری مرسوم

حسابداری کشاورزی به عنوان یکی از شاخه‌های حسابداری به مدیریت اقتصادی فعالیت‌های کشاورزی می‌پردازد. این فعالیت‌ها شامل تولید محصولات کشاورزی، دامپروری، صنایع تبدیلی و تکمیلی مرتبط با زمین و منابع طبیعی می‌باشند. حسابداری فعالیت‌های کشاورزی در واقع به کشاورزان و مدیران مرتبط با این صنعت، این امکان را می‌دهد تا بتوانند به‌طور دقیق تر و علمی تر از عملکرد و درآمد خود آگاه شوند و تصمیم‌گیری‌های بهتری اتخاذ کنند. تا انتهای مقاله با به‌اندیشان همراه باشید.

حسابداری کشاورزی چیست؟

حسابداری کشاورزی فرایندی است که به کمک آن، اطلاعات مالی و اقتصادی مرتبط با فعالیت های کشاورزی جمع آوری، دسته بندی و تجزیه و تحلیل میشوند. هدف اصلی حسابداری کشاورزی، ارائه اطلاعات دقیق و مفیدی است که به کشاورزان و صنعت دامپروری کمک میکند تا تصمیمات بهتری در خصوص مدیریت مالی و عملکرد کسب و کار خود بگیرند.

در حسابداری کشاورزی، اطلاعاتی مانند هزینه های تولید، درآمد، سود و زیان، میزان موجودی کالاهای تولیدی و هزینه های تامین آب و خاک، به دقت ثبت و ارزیابی می شوند. این اطلاعات میتوانند برای تصمیم گیری های مهمی مانند خرید تجهیزات جدید، ایجاد تغییرات در فعالیت های کشاورزی و تعیین قیمت محصولات مورد استفاده قرار بگیرند.

به طور کل می‌توان گفت حسابداری کشاورزی به عنوان یک ابزار مدیریتی، به کشاورزان و دامداران کمک میکند تا بهبود عملکرد کسب و کار خود را از طریق بهینه سازی هزینه ها، افزایش درآمد و بهره وری بیشتر از منابع به دست آورند.

حسابداری فعالیت‌های کشاورزی به چه صورت انجام می‌شود؟

حسابداری فعالیت‌های کشاورزی به صورت سنتی به کمک دفاتر دستی و کاغذی انجام می شد، اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی، اکثراً از نرم افزارهای مختلف حسابداری کشاورزی برای جمع آوری، ثبت و تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی استفاده می شود.

در حسابداری کشاورزی، ابتدا تمامی درآمدها و هزینه های مرتبط با فعالیت های کشاورزی مانند هزینه های خرید بذر، کود، سموم آفت کشی، خدمات ماشین آلات و سایر هزینه هایی که برای تولید محصولات کشاورزی نیاز است، ثبت می شوند. سپس درآمدهایی که از فروش محصولات به دست آمده است، ثبت و تجمیع میشوند. این شامل فروش محصولات کشاورزی و فروش دام و پرواربندی و سایر فعالیت های مرتبط با کشاورزی است.

سپس اطلاعات مربوط به درآمدها و هزینه ها، تحلیل و بررسی می شوند تا میزان سود یا زیان به دست آید. برای این کار، ابزارهایی مانند صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و سایر ابزارهای حسابداری استفاده می شوند.

در نهایت، این اطلاعات به کشاورز یا دامدار ارائه می شوند تا بر اساس آنها، تصمیماتی برای بهبود و بهینه سازی عملکرد کسب و کار خود بگیرد. به عنوان مثال، با تحلیل هزینه های مرتبط با تولید محصولات، کشاورز می‌تواند تصمیم بگیرد که کدام محصولات را بیشتر کشت کند یا چگونه از منابع خود به بهترین شکل استفاده کند.

استاندارد حسابداری کشاورزی

استاندارد حسابداری کشاورزی یک مجموعه از قوانین، رویه ها و روش هایی است که برای ثبت و گزارش دقیق و صحیح تراکنش های مالی و اقتصادی کشاورزی به کار می‌روند. استفاده از استانداردهای حسابداری کشاورزی به کشاورزان کمک می‌کند تا از مالیات و مسائل مالیاتی مرتبط با کسب و کار خود آگاه شوند و همچنین برای بانک ها و موسسات مالی قابل قبول باشند.

استاندارد حسابداری کشاورزی شامل دستورالعمل‌های جامعی برای ثبت و گزارش معاملات مالی، موجودی ها، درآمدها، هزینه‌ها، سرمایه، سود و زیان، گزارشگری مالی و دیگر موارد حسابداری مرتبط با کشاورزی است.

استاندارد حسابداری شماره 26

یکی از استاندارهای مهم حوزه کشاورزی، استاندارد حسابداری شماره 26 است. این استاندارد روش‌هایی را برای شناسایی، اندازه‌گیری و افشای دارایی‌های زنده و محصولات کشاورزی تعیین می‌کند. واحدهای تجاری که فعالیت‌های کشاورزی دارند یا در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند، باید این استاندارد را در صورت‌های مالی خود رعایت کنند.

این استاندارد حسابداری در ایران به شناسایی، اندازه‌گیری و افشای دارایی‌های زنده و محصولات کشاورزی که توسط واحدهای تجاری پرورش یا تولید می‌شوند، اختصاص دارد. دارایی زنده گیاه یا حیوانی است که برای فروش تولیدات محصولات کشاورزی یا به عنوان دارایی ثابت نگهداری می‌شود. محصول کشاورزی محصول برداشت شده از دارایی زنده است. برای مثال درختان مثمر، دام، طیور و آبزیان از جمله دارایی‌های زنده و گندم، جو، میوه‌های درختان باغ، شیر، تخم‌مرغ و ماهی از جمله محصولات کشاورزی هستند.

این استاندارد همچنین الزامات حسابداری برای دارایی‌های زنده و محصولات کشاورزی را نیز بیان می‌کند. به عنوان یک قاعده کلی، دارایی‌های زنده و محصولات کشاورزی براساس ارزش منصفانه در تاریخ گزارش شناسایی و اندازه‌گیری می‌شوند.

ارزش منصفانه تولیدات کشاورزی

ارزش منصفانه قیمتی است که در یک بازار فعال با شرکت کافی از خریداران و فروشندگان نظیر، در یک تاریخ خاص برای فروش یک دارایی یا پرداخت یک بدهی قابل دریافت یا پرداخت است.

استانداردهای حسابداری کشاورزی بیشتر به سازمان بین المللی حسابداران کشاورزی (IFAC) و سازمان بین المللی استانداردهای حسابداری (IASB) وابسته هستند. این استانداردها با توجه به نیازهای مالی و اقتصادی کشاورزی در سراسر جهان تعریف شده‌اند و به کشورها کمک می‌کنند تا یک فرایند حسابداری و گزارشدهی موحد در کشور خود ایجاد کنند.

استفاده از استانداردهای حسابداری کشاورزی برای کشورها مزایای زیادی دارد، از جمله افزایش شفافیت، قابلیت مقایسه، دقت در گزارشدهی، کاهش هزینه‌ها و بهبود ارتباطات مالی با موسسات مالی و بانک‌ها  است.

استانداردهای حسابداری کشاورزی شامل موارد زیر است:

استاندارد حسابداری کشاورزی  :IAS 41شامل ضوابطی برای شناسایی، اندازه‌گیری، گزارش دادن و تفسیر فعالیت‌های کشاورزی است. این استاندارد به توضیح فرآیندهای حسابداری مرتبط با کشاورزی مانند کشت، دامداری و جنگل‌داری می‌پردازد.

استاندارد حسابداری کشاورزی : IAS 16: این استاندارد به توضیح حسابداری فعالیت‌هایی مانند خرید، فروش، نگهداری و استفاده از دارایی‌های کشاورزی می‌پردازد. این شامل ثبت و گزارش تفصیلی در مورد خرید و فروش ماشین آلات کشاورزی، ابزارهای کشاورزی و سایر دارایی‌های مرتبط با کشاورزی است.

استاندارد حسابداری کشاورزی : IAS 2این استاندارد به توضیح حسابداری موجودی‌های کشاورزی مانند محصولات زراعی، محصولات دامی و سایر موارد مرتبط با کشاورزی می‌پردازد. این شامل تعریف معیارهای اندازه‌گیری موجودی‌های کشاورزی مانند روش FIFO، LIFO و وزن میانگین است.

استاندارد حسابداری کشاورزی : IFRS 13این استاندارد به توضیح روش‌های تعیین ارزش عادلانه دارایی‌های کشاورزی مانند خاک و ماشین آلات کشاورزی می‌پردازد. 

دانلود جزوه حسابداری (pdf)

برای اطلاع از جزییات بیشتر حسابداری کشاورزی و استاندارهای آن ما جزوه حسابداری کشاورزی در مورد استاندار حسابداری شماره 26 تولیدات کشاورزی را برای دانلود شما قرار داده‌ایم. برای دانلود روی لینک زیر کلیک کنید.

دانلود راهنمای استانداردهای حسابداری کشاورزی

تفاوت حسابداری مزرعه و حسابداری معمولی

تفاوت حسابداری مزرعه و حسابداری معمولی به دلیل ویژگی‌های خاصی که در کشاورزی وجود دارد، وجود دارد. در حسابداری معمولی، بسیاری از معاملات مالی مربوط به کالاها و خدماتی است که قابلیت تقسیم و تفکیک درآمد و هزینه آن‌ها در حدود یک دوره مشخص است. اما در حسابداری مزرعه، معاملات مالی مربوط به کشاورزی به دلیل طبیعت خاص کشاورزی، بیشتر به صورت فصلی و یا در ماه های خاصی از سال رخ می‌دهد.

در حسابداری معمولی، موجودی در انبار به صورت ثابت و مشخصی نگهداری می‌شود، اما در حسابداری مزرعه، به دلیل وجود محصولات فصلی مانند محصولات کشاورزی، موجودی در انبار هرگز ثابت نیست و برای هر فصل ممکن است تغییر کند.

همچنین در حسابداری مزرعه، بیشترین هزینه‌ها مربوط به خرید مواد اولیه برای تولید محصولات کشاورزی است و از طرفی، تولیدات کشاورزی به سرعت فروخته می‌شود. به همین دلیل، در حسابداری مزرعه باید به دقت با دوره‌های مختلف سال کار شود و هزینه‌ها و درآمدها در دوره‌های مختلف، با یکدیگر مقایسه شوند.

در نتیجه، به دلیل تفاوت‌های بین حسابداری مزرعه و حسابداری معمولی، نیاز به استفاده از استانداردهای حسابداری مخصوص به کشاورزی وجود دارد. استفاده از این استانداردها، به کشاورزان کمک می‌کند تا معاملات مالی و اقتصادی خود را به صورت دقیق و به موقع ثبت کنند.

در سامانه بهای تمام کشاورزی به اندیشان نیز تفاوت‌های بسیاری با حسابداری سنتی در این حوزه مشاهده خواهید کرد. این سامانه یک حسابداری مدیریتی ارائه می‌دهد. با یک مثال این موضوع را توضیح باز می‌کنیم. اگر شما دو قطعه زمین کشاورزی داشته باشید که از یک قطعه به ازای هر هکتار 3تن و از قطعه‌ای دیگر 5تن برداشت گندم داشته باشید، در حسابداری سنتی محصول این دو قطعه را جمع می‌زنند و می‌گویند بهای تمام شده گندم شما می‌شود فلان مبلغ. اما در سامانه کشاورزی به اندیشان بهای تمام شده محصولات شما را به تفکیک هر قطعه ارائه می‌دهد و شما متوجه خواهید شد که کدام قطعات شما بهره‌وری بیشتری داشته است. ضمن اینکه با توجه به امکانات دیگر سامانه می‌توانید دلایل احتمالی این افزایش بهره‌وری را نیز متوجه شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر مشاهده سایر امکانات سامانه بهای تمام شده کشاورزی به اندیشان روی لینک کلیک کنید.

آیا هر حسابداری می‌تواند حسابداری مزرعه را انجام دهد؟

خیر، هر حسابداری نمی‌تواند به طور مستقل حسابداری مزرعه را انجام دهد. به دلیل ویژگی‌های خاص کشاورزی، نیاز به دانش و تخصص در زمینه حسابداری کشاورزی و استفاده از استانداردهای حسابداری مخصوص به کشاورزی وجود دارد.

همچنین، در حسابداری مزرعه، به دلیل تغییرات فصلی و سریع در موجودی و هزینه‌ها و درآمدها، نیاز به دانش و تخصص در زمینه مدیریت مالی و برنامه‌ریزی مالی وجود دارد.

بنابراین، حسابداری مزرعه بهتر است توسط حسابداران و مشاوران حسابداری با تخصص در زمینه حسابداری کشاورزی انجام شود. این افراد می‌توانند با توجه به ویژگی‌های خاص کشاورزی و استانداردهای حسابداری مخصوص به کشاورزی، به بهبود مدیریت مالی و کسب و کار کشاورزی کمک کنند.

دارایی های زیستی مولد و داراییهای زیستی غیر مولد چیست؟

در حسابداری کشاورزی، دارایی‌های زیستی مولد و غیرمولد دارای اهمیت ویژه‌ای هستند. دارایی‌های زیستی مولد به موجودیت‌هایی اشاره دارند که برای تولید محصولاتی همچون گندم، جو، سیب‌زمینی و... مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، خاک و آب مورد استفاده در کشاورزی دارایی‌های زیستی مولد هستند.

دارایی‌های زیستی غیرمولد به موجودیت‌هایی اشاره دارند که در فرآیند تولید به کار نمی‌روند، اما ارزش اقتصادی دارند. به عنوان مثال، گل‌ها، درختان چوبی، موشکافی و... دارایی‌های زیستی غیرمولد هستند.

با توجه به این که دارایی‌های زیستی مولد مورد استفاده قرار می‌گیرند و برای تولید محصولات کشاورزی ضروری هستند، این دارایی‌ها به عنوان دارایی‌های جاری در دسترس در نظر گرفته می‌شوند. به عبارت دیگر، در این حسابداری، دارایی‌های زیستی مولد به عنوان دارایی‌های جاری در نظر گرفته شده و ارزش آن‌ها در موجودی کشت و درآمد کشاورز تاثیر می‌گذارد. به طور مشابه، دارایی‌های زیستی غیرمولد به عنوان دارایی‌های ثابت در نظر گرفته می‌شوند.

در این مقاله چه مطالبی را مطالعه کردید

در این مقاله، به مفهوم حسابداری کشاورزی و اهمیت آن برای مدیریت اقتصادی فعالیت‌های کشاورزی پرداختیم. همچنین به تفاوت‌های حسابداری معمولی با حسابداری مزرعه و نیز به استانداردهای حسابداری کشاورزی اشاره کردیم. در ادامه، به بررسی دارایی‌های زیستی مولد و غیرمولد در حسابداری کشاورزی پرداختیم و در نهایت، به اهمیت داشتن دانش و تخصص در حسابداری کشاورزی و نیز به تفاوت‌هایی که بین حسابداران عمومی و حسابداران کشاورزی وجود دارد، اشاره کردیم. شاید شما به هیچ وقت سراغ حوزه حسابداری و اشتغال در این زمینه نروید، اما لازم است برای عملکرد مناسب در حوزه مدیریت کشاورزی این اطلاعات را داشته باشید